§14.1 Het Noorse en Braziliaanse gevangeniswezen
Er zitten veel verschillen tussen gevangenissen in de wereld. In het ene land lijkt het bijna een vakantieoord, terwijl het in het andere land een van de naarste plekken op aarde is.
Noorwegen is zo’n land met een bijna vakantie-achtige gevangenis. Zo is er de Bastøy gevangenis, gelegen op een eiland. Gevangenen kijken uit op de zee, kunnen zonnen op het strand, vissen en gebruik maken van sauna’s. Ze zitten niet opgesloten in een cel en er zijn geen hoge hekken. Een andere gevangenis, genaamd Halden Fengsel, heeft hier ook veel van weg. De gevangenismuur zit verstopt achter bomen en er zijn geen tralies. De gevangenen gebruiken met z’n tienen een keuken en een woonkamer. Ze kunnen ook samen eten en sporten met de bewakers, die overigens geen wapens bij zich hebben. Redenen van de Noren om hun gevangenissen zo ‘luxe’ in te richten zijn dat ze de gevangenen menselijk willen behandelen en zelfvertrouwen willen geven. Het is de bedoeling dat de gevangenen uiteindelijk als betere mensen weer terug de samenleving in gaan. Er wordt echter wel gezegd dat gevangenen vaak pas aan het einde van hun straf belanden in een gevangenis zoals Bastøy, ze belanden daar niet direct na het plegen van bijvoorbeeld een moord.
Heel anders en eigenlijk tegengesteld gaat het in Brazilië. De gevangenen zijn er daar een stuk slechter af. Gevangenissen zitten vaak overvol en staan bekend om het geweld dat er plaats vindt. Het is er dan ook niet ongewoon dat er dodelijke slachtoffers vallen na een vechtpartij, waar vaak drugsbendes tegenover elkaar staan. In januari 2018 was er weer zo’n gevecht, toen leden van een drugsbende een gevangenis binnenvielen en brand stichtten omdat er leden van de andere bende zaten. Er vielen negen doden en veertien gewonden. Tijdens zo’n oproer proberen er ook altijd gevangenen te ontsnappen. In januari 2018 kregen tientallen dit voor elkaar. Een jaar daarvoor was er ook zo’n gevangenisopstand, in de stad Manaus.
In april 2018 belandde oud-president Luiz Inácio da Silva, ook wel Lula genoemd, in de gevangenis. Hij was nog steeds erg populair in het land, maar was volgens aanklagers een gevaar dat nooit meer president mag worden. Zijn aanklager was een goede vriend van de belangrijkste oppositieleider op dat moment. Hij had er baat bij dat Lula snel in de gevangenis terecht kwam, zodat hij geen kandidaat kon zijn bij de presidentsverkiezingen later dat jaar. Dit is maar een van de vele voorbeelden van corruptie in het land. Het laat zien dat het Braziliaanse rechtssysteem niet onpartijdig is, zoals in Nederland, en ook de elite heeft veel macht. In oktober 2018 werden de presidentsverkiezingen gehouden, en hier kun je lezen wat voor soort president er nu aan de macht is in het Brazilië.
Zo zie je dus dat er grote contrasten zijn tussen de gevangenissen in Brazilië en Noorwegen. Misschien zijn de verschillen wel erg extreem, er zijn ook tussenwegen. Denk er eens over na wat voor soort gevangenis jij zou oprichten. Wat mogen gevangenen wel en niet en waarom?