§9.2 Ovenvertegenwoordiging

Oververtegenwoordiging betekent dat een groep in grotere mate is vertegenwoordigd dan op basis van de groepsgrootte mag worden verwacht, in dit geval wanneer het gaat om criminaliteit. Zo zouden mensen met een niet-westerse migratieachtergrond oververtegenwoordigd zijn als het gaat om criminaliteit. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. in 2021 werd 2,0 procent van de bevolking met een niet-westerse achtergrond verdacht van een misdrijf, onder mensen met een westerse migratieachtergrond was dat cijfer 0,8 procent en onder mensen zonder migratieachtergrond 0,6 procent.

Daar moet wel een belangrijke kanttekening bij geplaatst worden. Verschillen in criminaliteitscijfers tussen herkomstgroepen zijn volgens het CBS vaak ook terug te leiden naar sociaaleconomische en demografische kenmerken, zoals geslacht, leeftijd en inkomen. Dat betekent dus bijvoorbeeld dat mensen met een niet-westerse migratieachtergrond gemiddeld ook een lagere inkomenspositie hebben dan mensen zonder migratieachtergrond. De hogere criminaliteitscijfers hebben dus niet alleen te maken met herkomst, maar ook met sociaaleconomische positie. 

Binnen de wetenschap worden er verschillende verklaringen gegeven voor de oververtegenwoordiging van mensen met een niet-westerse migratieachtergrond in de criminaliteitscijfers. Eén daarvan heb je al in het boek kunnen lezen: de mate van integratie. Uit onderzoek blijkt dat jongeren minder criminaliteit plegen wanneer ze sterker geïntegreerd zijn in de samenleving. De minder sterke integratie van mensen met een niet-westerse migratieachtergrond is dus een mogelijke verklaring voor de oververtegenwoordiging. 

Andere verklaringen zijn dat mensen met een (niet-westerse) migratieachtergrond een grotere kans hebben om in aanraking te komen met de politie. Deze groep is vaker woonachtig in een stedelijke omgeving en in een huishouden met een zwakke sociaaleconomische positie, wat de oververtegenwoordiging deels kan verklaren.

Maar daarnaast wordt er in de wetenschap ook een nuance voor deze bevindingen aangebracht. Zo blijkt uit onderzoek dat jongeren met een migratieachtergrond soms sneller in beeld komen bij de politie, door vooroordelen van burgers en etnisch profileren. Er zijn dus verschillende verklaringen voor de verschillen in criminaliteitscijfers tussen herkomstgroepen. 
Overigens is het belangrijk om stil te staan bij de terminologie die door het CBS gebruikt wordt. De term niet-westers impliceert namelijk dat het Westen de norm is en kan daarom als problematisch worden gezien. Het CBS introduceert in 2022 dan ook een nieuwe indeling van de bevolking naar herkomst.