De termen asielzoeker en vluchteling

Niet iedere asielzoeker is een vluchteling. De termen ‘asielzoeker’, ‘vluchteling’ en ‘migrant’ worden vaak door elkaar gebruikt, maar eigenlijk hebben ze een andere betekenis. In dit stukje leggen we je uit waar de termen precies voor staan en wat het onderscheid is. 

De term vluchteling

Een vluchteling is een persoon die gedwongen zijn of haar land is ontvlucht vanwege oorlog, geweld of vervolging, in veel gevallen plotseling en zonder voorafgaande waarschuwing. Zij kunnen niet naar huis terugkeren totdat de omstandigheden in het land van herkomst veilig zijn. Redenen voor vervolging kunnen godsdienst, politieke overtuiging, seksuele voorkeur of het behoren tot een bepaalde etnische groep zijn.

Een officiële instantie zoals de overheid of de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties bepaalt of een persoon die internationale bescherming zoekt een vluchteling is volgens de definitie van het Vluchtelingenverdrag. Zij die de vluchtelingenstatus krijgen worden beschermd door internationale verdragen en overeenkomsten. Vluchtelingen in Nederland krijgen de kans om wetmatig permanente inwoners en uiteindelijk burgers te worden.

De term asielzoeker

Een asielzoeker is iemand op de vlucht die internationale bescherming zoekt, maar wiens beroep op vluchtelingenstatus nog niet bepaald is. Een asielzoeker kan alleen bescherming aanvragen in het land van aankomst, wat betekent dat zij een grens moeten oversteken om asiel aan te kunnen vragen. Vervolgens moet men in staat zijn om te bewijzen dat ze voldoen aan de criteria om beschermd te worden als vluchteling. Soms worden mensen die arriveren aan een grens afgeschilderd als ‘illegale’ vluchtelingen of migranten, maar in werkelijkheid is het oversteken van een internationale grens om asiel aan te vragen niet illegaal, en zou volgens internationale afspraken iedere asielaanvraag op zijn minst gehoord moeten worden middels een asielprocedure.

In Nederland beslist de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) of een asielzoeker wordt erkend als vluchteling. Asielzoekers die als vluchteling worden erkend krijgen de ‘vluchtelingenstatus’; zij worden in Nederland ook wel statushouders of vergunninghouders genoemd.

De term migrant

Migratie is een brede term voor verhuizen van plek naar plek binnen of buiten landsgrenzen, bijvoorbeeld vanwege (seizoensgebonden) werk, opleiding of trouwen met een (buitenlandse) partner. De meeste migranten worden niet gedwongen hun thuisland te verlaten, maar vertrekken uit hoop en op zoek naar betere kansen. Zij zijn vrij om terug te keren naar huis wanneer ze willen. Veruit de meeste migratie verloopt via reguliere routes met geldige reisdocumenten en studenten- en werkvisa. Soms worden mensen die een grens oversteken onterecht als migrant bestempeld terwijl ze in feite asielzoekers zijn: zij leven met gegronde angst voor vervolging als ze naar huis terug zouden keren.

In Nederland heeft iedereen het recht om asiel aan te vragen. Dat houdt in dat iedereen een asielaanvraag kan indienen, maar dat betekent niet dat je ook daadwerkelijk asiel krijgt. In Nederland heb je recht op een verblijfsvergunning als je een vluchteling bent. Dat houdt in dat je in het land van herkomst gevaar loopt vanwege bijvoorbeeld sociale groep, godsdienst, nationaliteit of politieke overtuiging. Of kunnen mensen asiel krijgen als het herkomstland onveilig is, bijvoorbeeld vanwege oorlog. 

Goed om te weten: In 1951 werd het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties aangenomen. In dat verdrag staat dat vluchtelingen en asielzoekers niet mogen worden teruggestuurd naar een land waar ze gevaar lopen. Maar dat verhindert een land niet per se om vluchtelingen in een ander ‘veilig land’, zoals Turkije, onder te brengen. Wat precies een ‘veilig land’ is, wordt betwist. Rechters oordeelden namelijk dat Turkije niet als ‘veilig land’ kan worden aangemerkt. Helaas had de Turkijedeal, zoals dit wordt genoemd, catastrofale gevolgen voor vluchtelingen.

Wil je meer weten over hoe een asielprocedure in Nederland in zijn werk gaat? Bekijk dan de onderstaande video: 

Bron: Stichting Vluchteling, Amnesty International, Vluchtelingenwerk Nederland, 2022.

terug naar Bestuurskunde