Marx en Huntington

Er zijn veel wetenschappelijke inzichten als het gaat om (de oorzaak van) conflicten. Hieronder presenteren we er twee (syllabustekst met eindterm 10.1).

In de sociale wetenschappen bestaan er twee benaderingen die zich nadrukkelijk bezig houden met maatschappelijke en politieke conflicten. In de eerste variant van de conflictbenadering (Marx) staan de ongelijke materiële verschillen tussen de bezittende en de bezitloze klasse centraal. De ongelijkheid in de bezitsverhoudingen leidt volgens deze theorie tot een onontkoombaar conflict resulterend in het omverwerpen van het op economische ongelijkheid en uitbuiting gebaseerde economische en politieke systeem. In een tweede variant van de conflictbenadering (Huntington) staat centraal dat maatschappelijke conflicten hun oorsprong ook kunnen hebben in uiteenlopende sociale en culturele verschillen.

Veel conflicten in de samenleving hebben een godsdienstige, etnische en/of politieke achtergrond of hebben te maken met belangentegenstellingen tussen bijvoorbeeld generaties.

Politieke conflicten

Verschillen van mening en conflicten over hoe de samenleving er uit zou moeten zien en over hoe die op een bepaald moment ingericht is, worden voortdurend aan de orde gesteld in de politiek. Over de wenselijke inrichting van de samenleving en over de koers die daartoe moet worden gevaren bestaan in het politieke debat doorgaans (soms zeer) verschillende opvattingen. De botsing van verschillende ideeën kan leiden tot politieke conflicten. Daarbij gaat het vaak om economische kwesties of over ongelijkheid in de sfeer van geld of macht, maar het kan ook gaan over niet-materiële zaken als privacy, euthanasie et cetera. Politieke conflicten kunnen nationaal en internationaal vele gedaanten aannemen. Als aanvankelijk gematigde politieke meningsverschillen groeien, kunnen ze de vorm gaan aannemen van politieke conflicten en kunnen ze soms verder escaleren.

Op internationaal niveau spelen politieke conflicten een belangrijke rol. Dikwijls gaat het daarbij om manifeste en opzienbarende politieke conflicten. De minder duidelijk zichtbare, langdurige, latente conflicten spelen vaak geen of een geringere rol. Vooral interstatelijke oorlogen en burgeroorlogen krijgen veel aandacht. Oorlogen kunnen beschouwd worden als extreme vormen van conflictgedrag in (inter)nationale relaties.

terug naar hoofdstuk 9naar het Kinderwetje van Van Houten (§9.4)