Het vluchtelingenverdrag en ‘veilige’ landen

In 1951 werd het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties aangenomen. In dat verdrag staat dat vluchtelingen en asielzoekers niet mogen worden teruggestuurd naar een land waar ze gevaar lopen. Maar dat verhindert een land niet per se om vluchtelingen in een ander veilig land, zoals Turkije, onder te brengen.

In 2016 werd namelijk de ‘Turkijedeal‘ gesloten. Europese lidstaten sloten een deal met Turkije, om ervoor te zorgen dat er minder vluchtelingen naar Europa zouden komen. In ruil daarvoor kreeg Turkije miljarden euro’s, bedoeld om de omstandigheden voor vluchtelingen te verbeteren. Daarnaast zouden Turken onder andere makkelijker naar de EU kunnen reizen.

De deal houdt in dat Turkije de grenzen strenger zal bewaken. Vluchtelingen en asielzoekers die toch de oversteek naar de Griekse eilanden maken, worden na een korte procedure teruggestuurd naar Turkije. In die procedure wordt gecheckt of iemand toch niet naar Turkije terug zou kunnen. En voor elke teruggestuurde vluchteling neemt Europa een andere vluchteling uit een Turks vluchtelingenkamp op. Vluchtelingen die toch niet teruggestuurd kunnen worden naar Turkije worden eerlijk verdeeld over alle Europese lidstaten.

Deze deal had catastrofale gevolgen voor vluchtelingen. Rechters oordeelden dat Turkije niet als ‘veilig land’ kan worden aangemerkt. Vluchtelingen kunnen daarom niet teruggestuurd worden naar Turkije. Maar omdat landen in Europa nog steeds niet samenwerken worden ze ook niet verdeeld over Europa. Het resultaat is dat duizenden vluchtelingen en asielzoekers al jarenlang onder mensonterende omstandigheden vastzitten op de Griekse eilanden.

Ook de ‘Turkse kant’ pakte heel anders uit. Na miljoenen Syrische vluchtelingen te hebben ontvangen sloot Turkije de grens met Syrië. Syriërs die toch probeerden naar Turkije te vluchten zijn zelfs neergeschoten aan de grens. En hoewel de omstandigheden voor Syriërs in Turkije wel degelijk wat zijn verbeterd, worden veel gezinnen uitgebuit in bijvoorbeeld naaiateliers en kunnen veel kinderen niet naar school. Ook zijn groepen Syriërs gedwongen teruggestuurd naar hun land.

In 2023 heeft de EU een nieuwe migratiedeal met Tunesië gesloten. Wat de gevolgen daarvan zullen zijn voor vluchtelingen, moet in de toekomst blijken. 

Bron: Vluchtelingenwerk Nederland

terug naar Hoofdstuk 8