§6.3 Rechtsprekende macht

De scheiding der machten, ook wel Trias Politica, is bedacht door Montesquieu. Hij was een Franse filosoof die wilde voorkomen dat één vorst zijn macht zou misbruiken. In de 18e eeuw waren er verschillende landen met een absolute vorst: een heerser die alles mocht beslissen. Montesquieu vond dit niet gezond en daarom stelde hij met zijn Trias Politica voor om de macht over drie groepen te verdelen.

(Bron: https://www.azquotes.com/author/10290-Baron_de_Montesquieu)

Zijn oplossing was de Trias Politica, waarbij er drie gescheiden groepen zijn met macht. De eerste groep is de wetgevende macht, zij ontwerpen wetten. De tweede groep is de uitvoerende macht, die wetten gemaakt zijn in praktijk moeten brengen. De derde groep is de rechtsprekende macht, dat zijn in Nederland de rechters.

De kern van de machtenscheiding van Montesquieu was echter dat de drie machten elkaar konden controleren. Zie ook de quote op de afbeelding. Montesquieu heeft het dus over de controlerende macht. In veel landen is dit de rechtspraak, maar in Nederland is dat niet het geval. 

De Tweede Kamer is de controlerende macht. Zij controleert de uitvoerende macht. De minister (onderdeel van de uitvoerende macht) moet namelijk verantwoording afleggen aan de Tweede Kamer. Op moment dat hij zijn taken en verantwoordelijkheden niet goed heeft uitgevoerd, kan de Tweede Kamer hem door middel van een motie naar huis sturen. Weet je waarom de controle in Nederland door de Tweede Kamer gebeurt? Omdat als de rechter dit doet, de rechter zich te veel met politiek gaat bemoeien. De rechter moet anders namelijk een uitspraak doen wat kan en wat niet kan, politiek gezien. Maar soms is het lastig, want de overheid kan net als mensen een onrechtmatige daad doen. Van deze situatie was bijvoorbeeld sprake in de zaak Urgenda, toen de Staat voor de rechter gesleept werd omdat zij niet genoeg deden aan klimaatverandering. (https://nos.nl/artikel/2315591-ook-internationaal-veel-belangstelling-voor-uitspraak-urgenda-zaak.html) 

Deze drie groepen hebben alledrie evenveel macht. Het is niet zo dat er één belangrijker is dan de anderen, want dan zou er nog steeds machtsmisbruik kunnen optreden door de andere groepen iets op te leggen.