§8.3 Bias

Er zijn drie soorten bias. Een bias is een vertekening van een onderzoek. Het is dus een afwijking ten opzichte van het juiste resultaat. Met een korte uitleg zul je de drie soorten bias vast snel herkennen.

Op het moment dat jij weet dat je met een onderzoek meedoet is de kans groot dat je weet wat de gewenste uitkomsten moeten zijn voor dat onderzoek. Het is dan waarschijnlijk dat je de gewenste antwoorden geeft; dat noemen we ‘informatiebias’. Je hebt dan eigenlijk te veel informatie en geeft op basis daarvan antwoord. De uitkomsten kunnen dan heel anders zijn dan als jij bijvoorbeeld niet eens wist dat je aan het onderzoek deelnam. Denk bijvoorbeeld aan als jij geïnterviewd wordt door de makers van Verkade: allicht zul jij lovender zijn over de chocoladesmaken dan wanneer iemand anders er op een random moment buiten het onderzoek naar vraagt. 

Selectiebias is wanneer de onderzoekers slechts een gedeelte van de bevolking onderzoeken. De uitkomst kan dan zijn dat ze een verband zien tussen A en B. Maar alleen het gedeelte van de bevolking dat ze onderzoeken laat een verband zien tussen A en B. Bij de rest van de bevolking is dit dan niet het geval. Maar omdat de onderzoekers slechts een gedeelte van de bevolking hebben onderzocht, generaliseren de onderzoekers de onderzoeksresultaten. Ze trekken dan de onterechte conclusie dat er verband is tussen A en B, Terwijl er alleen verband is tussen A en B voor die specifieke bevolkingsgroep. Denk bijvoorbeeld aan medicijnen die alleen aanslaan bij patiënten van bepaalde ziekten, maar niet bij iedereen. Bij selectiebias is er dus een bias ontstaan door het selecteren van deelnemers aan het onderzoek. 

De ingewikkeldste is misschien wel confounding. Het verschil in de onderzoeksgroepen en niet de ingreep van het onderzoek heeft dan invloed op de onderzoeksresultaten. Denk bijvoorbeeld aan vaccinatie: stel er worden 200 mensen gevaccineerde mensen vergeleken met 200 niet-gevaccineerde mensen. Toch blijkt uit het onderzoek dat het risico op overlijden groter is in de groep met gevaccineerde mensen dan in de groep met niet-gevaccineerde mensen. Maar dat komt dan omdat de groep gevaccineerde mensen waren ingeënt juist omdat ze al in de risicogroep zaten, zij waren ouder en hadden meer risicofactoren op overlijden. Dan beïnvloeden andere factoren dan hetgeen wat onderzocht wordt de onderzoeksresultaten. 

Als je een onderzoeksresultaat publiceert, is het belangrijk om daarin ook op te schrijven of er sprake kan zijn van een bias. Het hoofdstuk waarin je dit aangeeft, kun je ‘discussie’ noemen.