§8.3 Vrije wil en determinisme

Heb jij je weleens afgevraagd of criminelen handelen vanuit vrije wil of dat het juist aangeboren gedrag is? Als jij als volwassen persoon een klein meisje dwingt om iemand anders dood te schieten, handelt het meisje dan vanuit vrije wil? 

Dit zijn filosofische vragen die toe te passen zijn op de criminologie. Binnen de filosofie is er dan ook een debat gaande over ‘de vrije wil’. Sommigen stellen dat de mens vrij is om te handelen en handelt op basis van behoeften. Anderen, deterministen, stellen juist dat de mens niet vrij is in zijn handelen, maar bepaald wordt door psychologische en fysiologische oorzaken, waardoor de vrije wil een illusie is. 

In de onderstaande video gaat filosoof Bas Haring in op de vraag of de vrije wil bestaat en wat de twee voorwaarden zijn van de vrije wil. Ook legt Haring uit waarom deze vraag nou eigenlijk relevant is. Een tip van de sluier: het heeft alles te maken met criminaliteit:

Series waarbij criminaliteit een rol speelt zijn bijvoorbeeld Breaking Bad en La Casa de Papel. Vaak wordt er uitgegaan van een vrije wil van de dader. Er wordt dan namelijk niet vanuit gegaan dat iemand bijvoorbeeld vanuit biologische kenmerken niet anders kan dan de wet overtreden. Dan zou het deterministisch zijn.