§10.2 Analyse: de politiek en de cultuur
Polen is nog maar vrij kort een onafhankelijk land, en haar landsgrenzen zijn al vaak verschoven. Deze kwart eeuw van onafhankelijkheid is daarentegen wel de langste periode van onafhankelijkheid in meer dan twee eeuwen tijd. Polen heeft een groot deel van de twintigste eeuw behoort tot de invloedssfeer van Sovjet-Unie.
Sinds de achttiende eeuw is Polen een speelbal van buitenlandse grootmachten. Zo maakte Napoleon na de Franse revolutie een einde aan de Poolse onafhankelijkheid. Door wat inmenging van Pruisen, Rusland, de Franse Keizer en Oostenrijk veranderden de naam van Polen en de landsgrenzen nogal eens. Voor de Eerste Wereldoorlog besloot ook het Russische keizerrijk wat gebieden van ‘Polen’ bij haar grondgebied te rekenen.
De Vrede van Versailles zorgde voor een oprichting van een onafhankelijke Poolse republiek. Dit was mogelijk door de Duitse nederlaag in de oorlog en door de Russische Revolutie van 1917 waren ook de krachten vanuit het oosten minder sterk.
Op de ochtend van 1 september 1939 valt Hitler Polen binnen: het startschot van de Tweede Wereldoorlog en het einde van Polen. Men verwachtte dat de Sovjets (zij waren onderdeel van de geallieerden) wel in zouden grijpen, maar door het Molotov-Ribbentrop pact kon Hitler zijn gang gaan in Polen en werd het een van de bloedigste plekken van de Tweede Wereldoorlog.
Na de Tweede Wereldoorlog was Polen enorm beschadigd door het heftige geweld en de zware gevolgen van de holocaust. De grenzen van Polen zijn na de oorlog enorm verlegd, het land schoof als het ware een stuk op richting het westen. Het oosten van Polen werd geannexeerd door de Sovjet-Unie. De SU had deze grond nog te goed vanwege het Molotov-Ribbentrop pact. Echter, Polen werd wel gecompenseerd in het westen. Een groot stuk van het verslagen Duitsland werd nu Pools gebied. Deze aanpassing van de grenzen bracht een volksverhuizing met zich mee: Polen werden gedwongen te vertrekken uit het land dat de Sovjet-Unie annexeerde. De Duitsers die nog niet uit dit gebied gevlucht waren aan het eind van de oorlog, werden nu ook gedwongen te vertrekken om plaats te maken voor de Poolse bevolking. Na de Tweede Wereldoorlog werd Polen een satellietstaat van de Sovjet-Unie. Uiteindelijk zou het land in 1989 onafhankelijk worden.
Wil je meer details weten? Kijk eens hier of hier!
Ondanks de bewogen geschiedenis van Polen met veel schuivende landsgrenzen, is het nationalisme in Polen erg sterk. Lees hier verder:
Polen wil een geschiedenis vol helden
Een multinationale staat is een land waar twee of meer nationaliteiten of etnische groepen binnen zijn grenzen naast elkaar bestaan, vaak met hun eigen verschillende culturen, talen en historische achtergronden. Dit kan leiden tot moeilijke relaties tussen verschillende groepen in het land. Soms zijn er zelfs politieke of culturele spanningen. Voorbeelden van multinationale staten zijn Canada, België en India. In het boek werden de multinationale staten Oostenrijk-Hongarije, de Sovjet Unie en Joegoslavië als voorbeeld genoemd.
Denk je aan multinationale staten, dan denk je al snel aan de Sovjet Unie Sovjet Unie. De val van de Sovjet-Unie kwam niet van de een op de andere dag. Het was een proces dat meerdere jaren in beslag nam en waarbij verschillende factoren bijdroegen totdat het uiteindelijk uiteenviel.. Enkele van de belangrijkste factoren zijn:
- Economische problemen: De Sovjeteconomie werd gekenmerkt door gecentraliseerde controle, gebrek aan innovatie en inefficiëntie. Hierdoor was de productiviteit laag en waren er veel tekorten.
- Politieke onderdrukking: Onder de Sovjetregering hadden mensen weinig politieke vrijheden. Daarnaast werden mensenrechten geschonden. De mensen in de Sovjet Unie waren daardoor erg ontevreden.
- Nationalisme: De Sovjet-Unie bestond uit een aantal verschillende etnische groepen, waarvan vele graag hun onafhankelijkheid wilden laten gelden en hun eigen culturele en politieke agenda wilden nastreven.
- Hervormingen: De hervormingen van Sovjetleider Michail Gorbatsjov, zoals Glasnost (openheid) en Perestrojka (herstructurering), waren bedoeld om het Sovjetsysteem te moderniseren en enkele van de onderliggende problemen aan te pakken, maar versnelden juist de ondergang ervan.
- Afname van de Sovjetmacht: De Sovjet-Unie werd gezien als een supermacht, zowel op economisch als op militair vlak, en er werd steeds meer getwijfeld aan haar vermogen om de controle over haar uitgestrekte rijk te behouden.
Deze factoren, gecombineerd met een gebrek aan steun van de bevolking voor het Sovjetsysteem, leidden uiteindelijk tot het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991, toen de deelrepublieken zich onafhankelijk verklaarden en de Russische Federatie vormden.
Veel van bovenstaande punten zijn ook te betrekken op het uiteenvallen van Oostenrijk-Hongarije en Joegoslavië. Probeer aan de hand van online bronnen te beargumenteren welke punten betrekking hebben op deze multinationale staten.
Er zijn in de loop van de tijd meerdere alternatieven geweest voor het Wilhelmus.
Het Wilhelmus tijdens de Republiek
De Koning van Lasagne; Het Wilhelmus herdicht (1995)
Het koningslied