§12.3 Analyse I: Theorieën machtsverhoudingen

Geopolitiek gaat niet alleen over militaire en economische belangen. Ook bredere ontwikkelingen op demografisch en historisch-politiek, de oppervlakte van een land en haar politieke organisatie en cultuur spelen een rol. Hieronder vind je verschillende bronnen die je kunt luisteren en lezen als je meer wilt weten over geopolitiek.

  • In deze BNR podcast behandelen Boekestijn en De Wijk verschillende ontwikkelingen die zich in afspelen in de wereld.
  • Het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen ‘Clingendael’ is een kennisplatform over internationale betrekkingen en wil het publiek debat over internationale onderwerpen stimuleren.
  • Je kunt straks nadat je je diploma hebt gehaald, natuurlijk ook internationale betrekkingen gaan studeren als dit soort thema’s interessant vindt. Kijk hier of deze studie wat voor je is.
  • Games maken het ook interessant. Europa Universalis IV is een grand strategy-computerspel ontwikkeld met betrekking op de wereldorde van de geschiedenis. Je kunt navigeren over de landkaart en jouw rijk op de kaart zetten.

In paragraaf 15.3 worden verschillende theorieën over het gedrag van nationale staten behandeld.

Hier vind je een online spel waarin jij de leider van een land bent en keuzes moet maken. Dit spel van Seneca duurt ongeveer 5 minuten en de theorieën over het gedrag van staten zijn erin verwerkt.


Bij Marxistische theorieën ligt nadruk op de structuur van de wereldeconomie: structurele ongelijkheid tussen rijke en arme staten. Kijk nu eens naar onderstaande kaart. Zo zou de wereld eruit zien als we de kaart zouden indelen op basis van welvaart.

Er is een duidelijk verschil tussen het noorden en het zuiden van de wereld. Volgens marxistische theorieën zou je kunnen stellen arme staten in het zuiden worden uitgebuit door bedrijven en consumenten uit het noorden (imperialisme). Plus, een groot deel van de hulpbronnen die het noorden gebruikt, zijn afkomstig uit het armere zuiden.  

Wil je nog meer kaarten zien die je blik op de wereld veranderen? Kijk hier!


Tunnelvisie treedt op als iemand geneigd is op nog maar 1 ding te focussen in een onderzoek. Alle aanwijzingen worden dan nog maar vanuit een enkele hypothese bekeken en de kans bestaat dat daardoor dingen over het hoofd worden gezien. 

Ken je het populaire televisieprogramma Wie is de Mol? Tunnelvisie treedt wel eens op bij de kandidaten in hun zoektocht naar de verrader. Als zij eenmaal in hun hoofd hebben dat Jurre de mol is, dan lijken al zijn acties verdacht. 

Ook in de rechtspraak treedt wel eens tunnelvisie op in het zoeken naar de dader. Lees bijvoorbeeld hier eens verder over tunnelvisie in de rechtspraak, waar het ook wel rechterlijke dwaling wordt genoemd. 

De dynamiek in een groep heeft uitwerking op de resultaten. Zo kan een enkele leerling in de les heel druk zijn en daar de andere leerlingen mee ‘aansteken’. Dit groepsproces zorgt ervoor dat de hele klas niet meer geconcentreerd aan het werk is. Anderzijds kan het ook zijn dat de klas elkaar inspireert bij een goede brainstormsessie, waardoor iedereen ambitieus aan de gang gaat.

Groepsdenken, group think, treedt op wanneer een groep mensen irrationele of niet-optimale beslissingen neemt doordat ze graag conformeren naar de groep of doordat ze denken dat een afwijkende mening niet kan. De problematische overeenkomst kan worden veroorzaakt door een bepaald doel van iemand uit de groep of kan het gevolg zijn van groepsleden die harmonie en samenhang belangrijker vinden dan kritisch denken.

Meer weten? Klik hier!