§11.4 Populisme

Wat betreft politiek heeft het populisme geen duidelijke ideologie, zo las je in §11.4. Maar wat is het populisme eigenlijk?

Het populisme dankt zijn naam aan het Latijnse woord ‘populus’, dat volk betekent. Het is een politieke stijl die in meerdere ideologieën gebruikt kan worden. Populisten creëren een tegenstelling tussen ‘het volk’, dat ze verdedigen, en ‘de elite’, waar ze zich tegen afzetten. Het is alleen niet altijd even duidelijk wie ‘het volk’ is. Een rechtse populist verwijst met ‘het volk’ naar de dominante cultuur, een linkse populist bedoelt met ‘het volk’ voornamelijk de arbeidersklasse.

Populisten gebruiken vaak populair taalgebruik. Ze versimpelen ingewikkelde debatten om het overzichtelijker te maken en claimen daarbij dat ze precies begrijpen wat het volk wil. Mensen voelen zich hierdoor aangetrokken. Vooral mensen die teleurgesteld zijn in een bepaalde politicus of partij, kunnen zich extra gehoord voelen door een populistische politicus. Het gaat vaker om gevoel en vertrouwen in zo’n politicus, dan om harde waarheid en feiten die kloppen. Een populist claimt dat hij namens het volk spreekt. Wat betreft het politieke programma is een populist niet per se links of rechts.

Een voorbeeld van een populist vandaag de dag is Donald Trump. Hij weet hoe hij mensen die teleurgesteld zijn in de politiek moet bereiken. Hij praat met de mensen die het zwaar hebben en geeft hen het gevoel dat hij hen begrijpt. Zoals al gezegd gaat het bij populisten niet om kloppende feiten. Trump heeft in zijn verkiezingscampagne regelmatig dingen gezegd, die omstreden zijn en waarvan ook lang niet alles lijkt te gaan gebeuren.

In 2015 sprak de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Dijkhoff met bestuurders van het dorp Oranje in Drenthe af dat er 1400 asielzoekers zouden komen. Als de bewoners dit horen worden ze boos op de bestuurders, die dit als ‘elite’ beslist hebben zonder dat de bewoners inspraak hadden.  Geert Wilders zette kort na dit nieuws op Twitter: “Dijkhoff verraadt Oranje”. In deze situatie voelen burgers zich onbegrepen en ongehoord door de bestuurlijke elite. Wilders speelt met zijn tweet in op dit gevoel van de burgers: een voorbeeld van populisme.

Als je het populisme nog beter wilt begrijpen, kun je ook onderstaand filmpje van NOS op 3 kijken. Daarin wordt het populisme uitgelegd.

terug naar hoofdstuk 11naar veranderingen van de afgelopen decennia (§11.5)