§14.5 Het butterfly-effect
De naam butterfly-effect komt van een vergelijking die de Amerikaanse wiskundige Edward Lorenz maakte. Hij stelde dat formatie, snelheid of route van een tornado worden beïnvloed door kleine bewegingen zoals het wapperen van de vleugels van een vlinder weken daarvoor. Een heel klein verschil in situatie weken geleden zorgt er dan voor dat er een totaal andere uitkomst is. Dit geldt vooral voor het weer, maar in andere situaties kun je soms ook zien dat een kleine verandering een groot effect kan hebben.
In het lesboek in paragraaf 14.5 gaat het over het ecosysteem dat over de hele wereld met elkaar verbonden is. Processen aan de ene kant van de wereld kunnen dus invloed hebben op de natuur aan de andere kant van de wereld. Pas echter wel op met redeneren dat elke grote verandering veroorzaakt wordt door een kleine aanpassing op een andere plek of op een eerder moment. Dit kan zo zijn, maar het hoeft niet. Het butterfly-effect wijst er juist op dat dingen niet altijd te verklaren zijn en een element van onvoorspelbaarheid hebben. Naast de atmosfeer is de beurshandel hier ook een goed voorbeeld van. Er zijn veel theorieën over wanneer koersen stijgen en aandelen in waarde stijgen, maar toch blijft er altijd een zekere onzekerheid rondom beurshandel.
Het butterfly-effect wordt op verschillende manieren gebruikt door wetenschappers. Zo gaf Lorenz de titel van zijn presentatie over dit effect ‘Does the flap of a butterfly’s wings in Brazil set off a tornado in Texas?‘, maar zijn er variaties op de plaats van de vlinder en de (locatie van) de gevolgen van het wapperen van zijn vleugels. Dit wapperen is echter wel steeds een overeenkomst, omdat het een kern element is van het butterfly-effect. Het wijst namelijk op een ontzettend kleine beweging, die grote gevolgen kan hebben.